Cenevre’de, İsviçre-Fransa sınırında bulunan, 27 kilometrelik oval tünelde yapılan deneyde, proton hüzmeleri, her iki yöne doğru harekete geçirilerek hızlandırıldı ve çarpıştırıldı.
7 trilyon elektron voltluk (TeV) bir enerjiyle, ışık hızına yakın bir hızda gerçekleşen çarpışmanın ardından 18 ila 24 aylık inceleme süresi başlamış oldu.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’ndaki bilim insanları çarpışmaların gerçekleşmesini alkışlar ve sevinç çığlıklarıyla karşıladı.
Dünyanın en büyük atom altı parçacık çarpıştırıcısı olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda yapılan deney sayesinde kainatın bazı sırlarının anlaşılması umuluyor.
Deneyde, ”Büyük Patlama” ile ortaya çıkan evrendeki madde yapısının daha iyi anlaşılması amaçlanıyor.
Deney süresince parçacıkların çarpıştırılması sonucundaki parçalanmayla ortaya çıkacak alt parçacıkların neler olduğu belirlenmeye çalışılacak, teorik düzeyde açıklaması yapılmış olan parçacıkların veya önerme düzeyindeki mikro güçlerin varlığı tespit edilmeye çalışılacak.
Ancak bilim insanları deney sonucunda elde edilecek verileri değerlendirmenin uzun zaman olacağının altını çiziyor ve kamuoyunu kısa süre içinde yanıtlar beklememeleri konusunda uyarıyorlar.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda çalışan bilim adamlarından Guido Tonelli, “Büyük keşifler ancak milyarlarca veri topladığımızda ve yeni bir madde ya da parçacığa işaret edecek ender anları tespit edebildiğimizde söz konusu olacaktır. Bu da yarın olmayacak. Aylar, yıllar sürecek.” şeklinde konuşuyor.
Yeni keşifler
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’in Genel Müdürü Rolf-Dieter Heuer, yaptığı açıklamada, “Yeni Fiziğin kapılarını, insanlık tarihindeki yeni bir keşifler dönemini açıyoruz” dedi.
Parçacıklar birbirlerine çarptığında her bir çarpışmanın yarattığı mini patlamalar, dünyanın dört bir yanındaki binlerce bilimci tarafından zaman içerisinde incelenerek analiz edilecek.
Bu analizlerle, 13,7 milyar yıl önce olduğu tahmin edilen Büyük Patlama’nın meydana geldiği anın hemen sonrasındaki koşullar anlaşılmaya çalışılacak.
Yıldızların ve gezegenlerin kökeni, kara enerjinin ne olduğu, evrenin yüzde 25’ini oluşturduğu sanılan kara maddenin yapısı gibi sırlara erişilmesi de umuluyor.
İskoç bilimci Peter Higgs’in 30 yılı aşkın bir süre önce ortaya attığı, maddeye kütlesini verdiği varsayılan Higgs bozonunun varlığını belirlemek de deneyin hedefleri arasında.
Böylece neden maddenin kütlesi olduğuna bir açıklama getirilebilmesi umuluyor. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, 2008’de çalıştırılmaya başlamasından kısa süre sonra arızalanmıştı.
Ancak geçtiğimiz yıl sonlarında tekrar deneylere başlanmıştı. 19 Mart’tan bu yana iki proton hüzmesi aksi istikametlerde 3,5 TeV’lik bir enerjiyle ilerliyordu.
Bugünkü deneyde ise bu parçacıkların çarpıştırılmasına izin verildi. 7 TeV’lik enerji, bugüne kadar Avrupa ve ABD’deki çarpıştırıcılarda kaydedilen en yüksek enerji düzeyi oldu.
7TeV’lik deney sürecinin tamamlanmasının ardından, Büyük Hadon Çarpıştırıcısı yaklaşık bir yıl süreyle bakıma alınacak. Yeniden çalıştırılmaya başlandığında bu kez 14 TeV’lik enerjiye ulaşılmaya çalışılacak. (BBC)
