Güney’de yayınlanan Politis gazetesi “İki Kesimliliğe Karşılık Kazançlar – Yeni İnisiyatifin Düzenlemeleri Kotarılıyor – İşgal Bölgelerinde ABD’ye Askeri Üs Düşünülüyor” başlık ve spotlarıyla manşete çektiği haberinde, arabulucuların Kıbrıs sorununda yeni inisiyatif konusunda vitesi, tam yol ileriye aldıklarını, yeni müzakere prosedürünün başlama tarihinin sonbahar olarak göründüğünü yazdı.
Gazete diplomatik çevrelerin halen; Rum Yönetimi Başkanı’nın özel temsilcisi sıfatıyla New York’a giden Tasos Conis’in ortaya koyduğu Annan planındaki değişiklik başlıklarını incelemeye başladıklarını ve ilk göstergelerin; Kıbrıs Rum tarafının lehine değişiklikler ortaya çıkacağını gösterdiğini öne sürdü.
Gazeteye göre diplomatik perde gerisinde tartışılan konular şöyle:
*MÜLKİYET:
Annan planının 5. versiyonunda mülklerle ilgili düzenlemelerin tamamen işlevsel olmadığı anlayışı artık oturmaya başlıyor. Göçmenlere , mallarının değeri karşılığında bono verecek olan Mülkiyet Komisyonu’nun mantığı yetersiz olarak değerlendiriliyor. Zamana bırakıyor ve geri dönemeyecek olan Kıbrıslı Türkler’e ve Rumlar’a verilecek tazminatların devlete kalması olasılığını açık bırakıyor. Alternatif çözüm olarak; Kıbrıslı Türkler’in veya şu anda işgal bölgelerindeki Rum mallarında ikamet etmekte olan yerleşiklerin, Kuzey Kıbrıs’taki Kıbrıs Cumhuriyeti’nin hali arazisine yeniden iskanı öneriliyor. Bunlar, halen var olan ancak kullanımı devlette bulunmayan alanlardır. Kıbrıslı Rumlar, geri dönebilecekleri bölgelerdeki mallarını geri alabilecekler. Geri dönemeyecekler ise, mülklerini isteyenlere bunları satma veya kiralama hakkına sahip olamayacaklar. Aynı şey, özgür bölgelerde malı bulunan Kıbrıslı Türkler için de geçerli olacak.
*EKONOMİ:
Ortak devletin üniter ekonomiye sahip olması talebi ciddiyetle inceleniyor. Bu pratikte; para basacak ve vergi toplayacak tek bir Merkez Bankası olması anlamına geliyor. Bu düzenleme, yeni devletin ekonomisinin normal şekilde işlemesini güvence altına alıyor. Diplomat, çözümü; ancak karşılıklı ekonomik çıkarlara dayanması halinde başarılı olabilecek bir evliliğe benzetti. Kıbrslı Türkler çözümle birlikte; Avrupa Birliği üyeliği nedeniyle ekonomik göstergelerinin yükselmesini ve mülklerinin kendilerine iadesini kazanacaklar. Kıbrıslı Rumlar da mülkiyet konusundaki yükün omuzlarında kalmamasını ve ekonomik kalkınmada mantıklı bir denetim elde edecekler.
*YETKİ YAPILARI:
Ortak devlet organlarının idaresinde siyasi eşitliğin kesin olarak geçerli olmaması yani, bütün kararların alınması prosedüründe vetonun söz konusu olmaması şeklindeki Kıbrıs Rum talebi, sıcak bakılarak görüşülüyor. Çünkü bu konudaki veto, devlet mekanizmasının işleyişine şerh koyar. Aynı zamanda, arabulucular; Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkan Yardımcısı’nın doğrudan halk tarafından seçilmesine olumlu bakıyor görünüyorlar. Bu, Başkan Tasos Papadopulos’un talebiydi. Ancak, Kıbrıs Türk Cumhurbaşkan Yardımcısı olması, iki kesimliliği güçlendirir bir mantığa atıfta bulunuyor.
*YERLEŞİKLER:
45 bin yerleşiğin kalmasına kesin gözüyle bakılıyor. Bu nokta itibarıyla; 30 bin yerleşiğe daha; geçici (5 yıllık) ikamet izni verilmesi düşünülüyor. Esasen; 5 yılın bitmesiyle ekonomik mülteci olacaklar.
*ORDU:
Annan planının 4. versiyonunda öngörüldüğü üzere askerlerin tamamen ayrılması
*GÜVENLİK:
Garantör güçlerin, AB’nin de eklenmesiyle genişletilmesi düşüncesi herkes tarafından olumlu karşılanıyor. ABD’ye; belki Kıbrıs Türk oluşturucu devletçiğinin gözetimini de üstlenerek, işgal bölgelerinde askeri üs bulundurma izni verileceği söylentisi de yoğun şekilde hüküm sürüyor.
Ayrıca Deniz altındaki petrol yataklarında hak sahibi olmayı sağlayan; Kıbrıs’ın kıta sahanlığının uluslar arası anlaşmalarla kesin olarak belirlenmesine ilişkin Kıbrıs Rum talebi de iyileştirmeler çerçevesine konulacak.”
İLGİLİ KÖŞE YAZISI: KIBRIS’TAN… Ata Atun / Çözüme veya iki devlete doğru
