ABD Dışişleri Bakan yardımcılarından Matthew J. Bryza, Avrupa Birliği yetkilileri ile görüşmeler yapmak üzere geldiği Brüksel’deki temaslarında, Avrupa Birliği (AB) temsilcilerine Kıbrıs konusunda kritik ve ciddi mesajlar verdi.
Ben bu mesajlardan ABD’nin AB’yi Kıbrıs konusunda daha aktif ve akılcı olmaya, sorunlarda taraf tutmadan ve Rumların etkisi altında kalmadan çözüme gidici adımlar atmaya çağırdığını algılıyorum.
Rumların, Mali Yardım Tüzüğü ile Doğrudan Ticaret Tüzüklerinin birbirinden ayrılması konusundaki bitmeyen itirazları ve çevirdikleri dolaplar üzerine mali yardımın ertelenmesinden bir gün sonra AB Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu Dairesi ile görüşen Bryza, Komisyona Kıbrıs konusunda net bir mesaj verdi.
Türkiye’nin önem verdikleri stratejik bir müttefik olduğunu ve Kıbrıs yüzünden Türkiye’nin üyelik sürecinin yavaşlatılmaması gerektiğini dile getiren Bryza, üstü kapalı ve nazik bir politik dille AB’yi Birleşmiş Milletlere alternatif çözümler üretmemek ve bu konuda başarısız olmakla itham etti.
Bunlar çok önemli gelişmeler, ve ciddi sonuçlara gebe girişimler.
Kıbrıs konusunda, Katılım Ortaklık Belgesinde yer alan Türkiye’nin limanlarını açması koşulu için AB’nin “akıllı” davranarak Türkiye’ye akla yatkın, Türklerin gururunu rencide etmeyecek ve iktidardaki partinin seçmenlerine hesabını verebileceği “cazip” teklifler sunması gerektiğini de vurgulayan Bryza, Kıbrıs’taki bütün limanlar ile Türkiye’deki limanların aynı anda karşılıklı olarak açılmasının kayda değer bir teklif olabileceğini ifade etti.
Burada Kıbrıs’taki bütün limanlar derken, Gazimağusa ile Girne limanı dahil adanın Rum kesimindeki tüm deniz limanları ile, Ercan havaalanı dahil Larnaka ve Baf hava alanlarını kastediyor Bryza.
Türkiye’ye göre Kıbrıs sorununun çözümü yönünde ilerleme sağlanmadan limanların Güney Kıbrıs Rum yönetimine açılması söz konusu değil. Ne deniz limanları ne de hava limanları. Bu nedenle Bryza’nın yaptığı teklifin aynısını Dış İşleri bakanı Abdullah Gül, yaz ortasında açık ve net bir dille yapmıştı.
Gül teklifinde Rumlara, “Siz Türklere koyduğunuz ambargoları kaldırın bizde size uyguladığımız liman kısıtlamasına son verelim ve birlikte, karşılıklı olarak limanlarımızı açalım” demişti.
Demişti demesine ama her zaman olduğu gibi bu teklif Rumların geleneksel “Hayır”ı ile yanıtlandı.
Bryza’ya göre, Türkiye’nin limanlarını açması için AB’nin ev ödevini iyi yapması gerekiyor. Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs Rum Yönetimi ve KKTC arasında pazarlıkların yapılabileceğini ve bu al-ver pazarlığının sonunda da adadaki tüm deniz ve hava limanları ile Türkiye’deki deniz ve hava limanları aynı anda açılmasının söz konusu olabileceğini dile getiren Bryza, böyle bir çözümün Türkiye’nin limanlarını açıp açmayacağı konusundaki endişelerini de azaltabileceğini vurguluyor.
ABD, AB ile Türkiye arasındaki Kıbrıs bağlantılı sorunları çözmeye kararlı ve limanlar konusunda da ben devredeyim diyor. Bir şekilde de AB’ye sen çözmezsen ben müdahale edeceğim ve çözeceğim mesajını veriyor.
Bence artık AB’nin KKTC’ye uygulanan izolasyonları, BM’nin de 541 ve 550 No.lu kararları kaldırması zamanı gelmiştir. Gerek Anavatan Türkiye, gerekse de KKTC halkı, bugüne kadar tüm uluslararası kuruluşlara verdikleri sözleri yerine getirmişler ve Kıbrıs’ta BM destekli siyasi eşitliğe dayalı yeni bir ortaklık devletinin kurulabilmesi için her türlü çabayı göstermişlerdir. Oyunu bozanın Rumlar olduğu apaçık ortaya çıkmıştır. ABD’nin tavsiyelerde bulunmak yerine BM’de ağırlığını koyup en erken bir zamanda 541 ve 550 No.lu kararları kaldırması gerekmektedir. Böylesi bir davranış hiç şüphe yoktur ki, Kıbrıs konusunun çözümünü hızlandıracak ve katalizör etkisi yapacaktır.
__________
* Prof. Dr.
