1974 Barış Harekatı’ndan sonra, Kıbrıs Türk Federe Devleti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti çatısı altında 9 kez genel seçim için sandık başına giden Kıbrıs Türkü, geçen 34 yılda bir de ara seçim için oy kullandı.
Barış Harekatı’nın ardından Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi altında kendi sınırları içinde yaşamaya başlayan Kıbrıs Türkü, ancak genel seçimler için ilk kez sandık başına, Kıbrıs Türk Federe Devleti altında 1976 yılında gitti. Bu ilk genel seçimde, UBP yüzde 53.7, TKP yüzde 20.2, CTP yüzde 12.9, HP yüzde 11.7 oranında oy aldı. Bağımsızların oy oranı ise, yüzde 1.5’te kaldı.
İkinci genel seçim deneyimi 1981 yılında yaşandı. 2’inci genel seçime, 7 parti katılırken; UBP yüzde 42.5 oranında oy alıp yine birinci parti oldu. TKP’nin oy oranı yüzde 28.5, CTP’nin oyu ise yüzde 15.1 olarak hesaplandı. 1981 genel seçimlerinde verilen oyların geriye kalan dağılımı şöyle: DHP yüzde 8.1, TBP yüzde 5.5, MHP yüzde 0.4, SAP yüzde 0.3.
KKTC DÖNEMİ
KKTC’nin 1983 yılında ilan edilmesinin ardından 1985 yılında cumhuriyet döneminde yapılan ilk, toplamda ise 3’üncü seçime de 7 parti girdi. Bu seçimde UBP 36.7, CTP 21.4, TKP 15.8, YDP 8.8, DHP 7.4, TAP 6.1 ve SDP 3.8 oranında oy aldı.
1990 yılında yapılan 4’üncü seçim ise, Kıbrıs Türk siyasi tarihinde önemli dönüm noktalarından birini oluşturdu. Bu seçimde, muhalefet, UBP karşısında ittifak oluşturdu. Seçim sonunda UBP yüzde 54.7; CTP-TKP ve YDP’nin oluşturduğu DMP yüzde 44.5 oranında oy aldı. YKP’nin oyu ise 0.8’de kaldı.
“Seçime müdahale olduğu” gerekçesiyle muhalefetin Meclis’e girmemesi üzerine siyasi tarihin ilk ara seçimi 1991’de yapıldı. Muhalefetin Meclis’e girmemesinden dolayı boş kalan koltukların doldurulması için yapılan bu seçime, TKP ve CTP yine katılmadı; UBP oyların yüzde 67’sini aldı. Bu seçime katılan SDP, MAP, BEP, YDP gibi partiler de oyların geri kalanını bölüştü.
1993’te ise erken seçim yapıldı. Bu seçim, UBP’den ayrılan bir grup milletvekilinin kurduğu Demokrat Parti’nin katıldığı ilk seçim özelliğini taşıdı ve seçim sonunda UBP oyların yüzde 29.8’ini, DP 29.2’sini aldı. CTP’nin bu seçimde aldığı oy oranı 24.2, TKP’nin ise 13.3 oldu. Diğer partilerin aldıkları oylar ise, MMP yüzde 2, YKP yüzde 1.2, BEP yüzde 0.3 gibi oranlarda gerçekleşti.
Kıbrıs Türk siyasi tarihinde ilk kez UBP’nin yaklaşık 2.5 yıl süreyle muhalefette kalmasına ve yine CTP’nin tarihinde ilk kez iktidara gelmesine neden olan bu seçimlerin ardından 7’inci genel seçim 1998 yılında yapıldı. 1998’de yapılan genel seçimlerde UBP oyların yüzde 40.4’ünü aldı. DP’nin bu seçimdeki oy oranı 22.6, TKP’nin 15.4 ve CTP’nin de 13.4 olarak kayıtlara geçti. UDP, YBH ve BP de, geriye kalan oyları paylaştı.
2003 Aralık ayında yapılan genel seçimlerden ise, CTP yüzde 35.18’lik oy oranıyla birinci parti olarak çıktı ve ilk kez sol bir parti başkanlığında hükümet kuruldu. Annan planına endeksli ittifaklarıyla da dikkat çeken bu seçimde UBP yüzde 32.93, BDH yüzde 13.14, DP de yüzde 12.93 oy oranıyla Meclis’te temsil edilme olanağı buldu. 2003 Aralık seçiminde MAP-ABP ittifakının oluşturduğu MBP yüzde 3.23, ÇABP yüzde 1.97 ve KAP da yüzde 0.6 oranında oy aldı.
BİR ÖNCEKİ SEÇİMLER
KKTC’de 20 Şubat 2005’te yapılan erken genel seçimlere yine 7 parti katıldı. Kıbrıs Türkünün 1974 yılı sonrası siyasi yaşamındaki 9’uncu milletvekili genel seçimi sonucunda CTP-BG yüzde 44.51 oy oranıyla birinci parti oldu ve 24 milletvekili çıkarttı. yüzde 31.67 oy oranıyla ikinci parti olan UBP 19 milletvekilliği alırken; DP yüzde 13.47’le 6 milletvekili, BDH da yüzde 5.84’le 1 milletvekili hakkı elde etti.
yüzde 5’lik barajı geçemeyen partilerin oy oranları ise şöyle: TKP ile BKP Sol Güçler İttifakı’nın seçime bir çatı altında katıldığı parti olan Toplumcu Kurtuluş Partisi, yüzde 2.41; Milliyetçi Adalet Partisi, yüzde 0.5; Yeni Parti, yüzde 1.61.
YİNE 7 PARTİ YARIŞIYOR
Kıbrıs Türk siyasi tarihinin 10’uncu genel seçimleri olacak 19 Nisan Pazar günkü seçimlerde ise, daha önceki birçok seçimde olduğu gibi yine 7 siyasi parti yarışacak.
161 bin 373 seçmenin oy kullanabileceği seçimin oy pusulalarında, Birleşik Kıbrıs Partisi (BKP), Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP), Demokrat Parti (DP), Halk İçin Siyaset Partisi (HİS Parti), Özgürlük ve Reform Partisi (ÖRP), Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP) ve Ulusal Birlik Partisi (UBP)’den 350 adayla birlikte, 8 de bağımsız aday yer alacak.
Ancak bunlardan 356’sı seçilebilme nitelikleri taşıyor. HİS Parti’den 2 kişinin adaylıkları; birinin seçilebilme niteliğine sahip olmaması, diğerinin de adaylığında aykırılık saptandığı için düşmüştü. Yasaya göre, adaylığı düşmüş olsa bile siyasi partilerden aday gösterilenler, oy pusulasındaki yerini koruyor, ancak seçilmeleri halinde, listede sıra itibarıyla kendilerinden sonra gelenler seçilmiş sayılıyor.
