ŞİLİ’DE SEÇİMLERLE GELEN İLK KADIN DEVLET BAŞKANI: MICHELLE BACHELET
Latin Amerika’da Arjantin, Brezilya, Uruguay, Venezuela ve son olarak Bolivya ile esen sol rüzgarına, Pazar günü Şili’de yapılan seçimler sonucunda bir Güney Amerika ülkesi daha eklendi.
Şili’de Pazar günü ikinci turu yapılan seçimlerin sonucunda sosyalist kadın aday Michelle Bachelet, oyların %53.49unu alarak ülkenin ve güney Amerika’nın seçimlerle gelen ilk kadın devlet başkanı oldu. 15 yıldır muhalefette olan rakibi, Pinochet sempatizanı sağcı milyarder aday Sebastián Piñera ise, oyların %46.50sini aldı.
11 Aralık’ta yapılan seçimlerin birinci turunda %45.9’da kalarak baraji aşamayan, ancak ikinci turda kararsızların da oyunu alarak seçimleri kazanan Bachelet, dört yıl sürecek olan devlet başkanlığı görevine Mart’da başlayacak.
Böylece Bachelet, Nicaragualı Violeta Chamorro, Panamalı Mireya Moscoso ve Guyanalı Janet Jagan’dan sonra Latin Amerika’da seçimlerle başa gelen dördüncü kadın devlet başkanı olacak.
İkinci tur öncesinde “Şili’de demokrasiyi elele vererek kurduk, şimdi de sizi Şili’nin ilk kadın başkanını seçerek bir başka tarihi ana ortak olmaya davet ediyorum. Gelin tarihi birlikte yazalım” diyen Bachelet, Pinochet’in 1973-1990 yılları arasında Şili’ye yaşattığı diktatörlük yıllarının başlangıcında hapise giren, hatta işkence gören 54 yaşındaki bir çocuk doktoru. 3000 kişinin ölümü ve faili meçhullerle geçen Askeri Rejim döneminde, Pinochet karşıtı bir general olan babasının diktatörlük tarafından hapse atılması ve işkenceyle öldürülmesinden sonra, antropolog olan annesi ile Avustralya ve Almanya da sürgün yılları geçiren Bachalet’in hayat hikayesi seçimlerde popularitesini arttıran unsurlardan bir tanesiydi. Seçmenle birebir girdiği ilişkide çok etkili olduğu söylenen karizmatik
liderin aynı zamanda yapılan anketlerde en güvenilir lider olduğu ve orta ve alt düzey kadınlar arasında özellikle çok oy aldığı söyleniyor.
Bachalet, Şili’nin Pinochet diktatörlüğü döneminden sonra seçimlerle başa gelen dördüncü devlet başkanı olacak. 1989 yılında, Patricio Aylwin, 17 yıl süren diktatörlükten sonra demokratik olarak seçilen ilk devlet başkanıydı. Ardından Eduardo Frei Ruiz, Aralık’1993 seçimlerini kazandı. Ricardo Lagos ise, Mart 2000’de seçimleri kazanan ardından da icraatlarıyla Şilililerin %70inin desteğini alan sosyalist devlet başkanı. Zaten, Şilililer, kadın başkanı ilk kez 2002 yılında Lagos hükümetinin önce sağlık ardından savunma bakanı olarak tanımışlardı.
“Kuracağımız hükümet, herkesin, hepimizin hükümeti olacak. Tüm Şili halkının devlet başkanı olacağım” diyerek Şilililere söz veren, boşanmış ve 3 çocuk annesi olan Bachelet’in sosyal ve liberal fikirleri zamanında tutucu elitle bir hayli çakışsa da, bugün iş çevresi tarafından en çok güvenilen liderlerden bir tanesi konumunda bulunuyor.
Ekonomisi özellikle ülkede çıkan bakır ile desteklenenen Şili, ortasol partilerin idaresinde bölgenin en başarılı ekonomisine sahip ülkesi haline geldi. Altyapısı, gelişmiş ekonomisi, düşük fakirlik oranı ve Latin Amerika’daki rüşvet geleneğinin neredeyse yok sayılabileceği bir Güney Amerika ülkesi olan Şili’de, her ne kadar son yıllarda daha liberal bir hal alsa da, doğum kontrol, boşanma, homoseksüellik ve din gibi toplumsal faktörler değerini koruyor.
Ayrıca bölgenin en tutucu toplumlarından biri olan Şili, kadın ve erkeğin ayrı merkez ve sandıklarda oy verdiği tek ülke. Arjantin ve ekvator’da da kadın ve erkek ayrı sandıklara oy atıyor ama, en azından aynı merkezde oy verebiliyor.
Bachelet hükümetinin Lagos’un çizgisinde devam edeceğini ancak bazı yenilikler düşündüklerini söylüyor. Bu anlamda da Chavez, Morales ve Nisan’da Peru’da yapılacak seçimlerin güçlenen ismi Ollanta Humala’nın ideolojileri Şili’nin uyguladığı sosyalizm çizgisinden biraz uzak kalıyor. Bachelet’in devraldığı Şili, demokratik olarak oturmuş, Lagos’un 5 kıtada imzaladığı bir çok uluslararası sağlam ticari andlaşmayla ekonomik küreselleşmenin tamamen içinde olan ve ABD’nin kıtada bulunan ülkelere önerdiği ALCA ( Amerika Kıtası ülkeleri serbest Ticaret Bölgesi) anlaşması içindeki avantajlı konumuyla sorunu az, geleceği parlak bir ülke. Ancak diğer Güney ve Latin Amerika ülkelerinin ABD’ye “ama” diyen tavırlarına rağmen Şili’nin uyguladığı serbest ticaret, uluslararası ticaret ve finans kurumlarının öngördüğü kurallar, küreselleşme ve neoliberalizm, Şili sosyalizminin olumsuz gördüğü haller değil. Böylece Bachelet, büyük olasılıkla her fırsatta, Bolivya ve Venezuela’yı karşısına alacak. Her ne kadar Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, Şili seçimlerinin hemen ardından “yeni hükümete hoşgeldin diyor, demokrasi ve entegrasyon yolunda yürüyeceğine inanıyoruz. Yakında Peru ve Ekvator’da da seçimler olacak ve halklarımız uyanmaya devam edecek” diyorsa da ortaya ton farkları çıkacak. Ayrıca, Bolivya, Şili’nin 1879’da Peru’dan aldığı toprakları geri vermesini istiyor. Diğer taraftan Peru’nun eski devlet başkanı Alberto Fujimori halen Şili’nin başkenti Santiago’da tutuklu bulunuyor.
İçeride ise, Lagos’un neoliberal sosyalizmi ve Şili hükümetinde devam etmekte hatta Pinochet rejiminin de bir uzantısı olan politik anlayış ekonomik refahın motoru vaziyetinde ama aynı zamanda sosyal eşitsizliğin ve zenginliğin dağılımındaki eşitsizliğinde bir sebebi. Bachelet seçim öncesinde sunduğu pakette, şuanki ekonomik modelde devam edileceğini ve devletin fakirlere azami destek vereceğini söylüyor. Seçim kampanyalarında sunduğu hükümet programı, eğitim ve öğretimin yaygınlaştırılması, cins ayrımının minimum düzeye indirilmesi, yeni iş sahaları açılması, emekli ödeneklerinin artırılması, 60 yaşından büyüklere bedava sağlık hizmeti, özel şirketlere mali destek gibi geniş bir yelpazeye yayılıyor. Ancak hem hırslı, hem de realist Michelle Bachelet ‘in kampanyalarda Şilililere verdiği en önemli söz herhalde şuydu: ”tüm gücüm ve olanaklarımla, hiç kimsenin “yapamadım” veya “yapılmasına izin vermediler” diyemeyeceği bir toplum yaratmak için çalışacağım.”
