Dergi yeni krizin Türk-Amerikan ilişkilerinin genel anlamda sorunlu olduğu bir döneme rastladığını vurgulayarak, Türkiye’de Amerikan karşıtlığının arttığını ve Ankara’nın İran’a yaptırımlarda gönülsüz davranmasına neden olduğunu öne sürdü.
Dergi, bazı Türklerin, 2008’de senatörken “Ermeni soykırımı bir iddia değil, belgelenmiş bir gerçektir” diyen Amerikan Başkanı Barack Obama’nın bu görüşlerini muhafaza ettiğini düşündüğünü aktardı.
The Economist, buna rağmen bir süre sonra Türkiye’nin Washington Büyükelçisi’ni geri yollamasının ve Amerikan Yönetimi’nin ikili ilişkileri sarsacağı ve Türk-Ermeni yakınlaşmasına zarar vereceği kaygısıyla milletvekillerini, tasarıyı genel kurulda oylamamaları için ikna etmesinin beklendiğini öne sürdü.
DERGİNİN ÖNERİSİ
“Günün birinde bir Türk lider devlet adamlığı göstererek, doğruyu söyleyenlerin cezalandırılması ya da tartışmaların bastırılmasının değil, Anadolu topraklarında işlenen günahları kabul etmenin ulusal onura daha fazla hizmet edeceğini görebilir. Böyle bir lider, Ermenistan’la ilişkileri Osmanlı tarihinden ayırabilir” yorumunu yapan The Economist’deki değerlendirmle özetle şöyle:
“Türkiye’de bazı insanlar bunun farkında. Bir yorumcunun söylediği gibi, Kongre’deki oylamayla ilgili önemsiz ayrıntılara takılmak zayıflığı gösterir. Türkiye’ye yüklenen çevreleri, 1915 olaylarıyla ilgili gerçek, herşeyin ortaya döküldüğü bir araştırma dışında hiçbirşey susturamaz.
Ermeni techirinin sonuçları tartışmasız ve dehşet verici bir şekilde açıktır: Yüzbinlerce kişi, belki de bir milyondan fazla insan ölmüştür. Ama bilimsel bir araştırmayla bunun planlı bir cinayet mi yoksa cezai bir ihmal mi olduğu ortaya çıkarılabilir. Türkiye, tüm bilimadamlarını bütün arşivlerini incelemeye davet ederek, karşıtlarını susturabilir.”
Th Economist, Ermenilerin kararı siyasetçilerin değil, tarihçilerin vermesi gerektiği tezini kabul etmeyeceklerini belirterek şöyle devam etti:
“Ermeniler, Ankara Hükümeti’nin 20’nci yüzyılın en karanlık dönemlerinden biri hakkında araştırma yapılmasına izin vermesini istiyorlarsa, Amerikan Kongresi nezdinde yürüttükleri mücadele konusunda biraz daha fazla düşünmeli. Zira modern Türkiye’nin kuruluşundan bu yana bu mesele Türk toplumunda hiç bu kadar çok sorgulanmıştı.
Hrant Dink gibi tarihsel adalet için çaba harcayan diğer Türk vatandaşları Kongre’den gelecek baskının, gerçeğe ulaşılmasını zorlaştıracağını ve milliyetçilerin elini güçlendireceğini düşünüyor. Hatta 1915’teki katliamların soykırım olduğunu düşünen bazı Türk vatandaşları bile, Kongre tasarısında soykırım sözcüğünün geçmesinin aleyhlerine olduğunu söylüyor.
Türkiye totaliter bir devlet olsaydı, Ermenilere kendilerini sınırlamaları tavsiye etmek söz konusu olmazdı. Ama mükemmel olmasa da Türkiye bir demokrasi ve en iyi çözüm, Türklere geçmişleriyle yüzleşecekleri en iyi fırsata sunmaya odaklanmak olmalıdır. Ermeniler Türklere ne düşünmeleri gerektiğini söylemek yerine, 301’inci madde gibi önlemlerden vazgeçmekten başlayarak, Türkiye’nin kendini sorgulamasını özendirebilir. Daha güçlü, sağlıklı bir Türk demokrasi fikri bazı Ermenilerin kafasını karıştırabilir ama şiddetle arzuladıkları dürüstlüğü sağlamanın en iyi yolu bu.”
